William Durant là một trong những lãnh đạo làng xe xuất sắc nhất lịch sử nước Mỹ khi một tay gây dựng GM, Chevrolet với tầm nhìn vượt thời đại của mình – Ảnh: Alamy
Khi nói về những vĩ nhân làng xe xuất sắc nhất lịch sử nước Mỹ, William Durant chắc chắn là một cái tên không thể thiếu. Cách đây tròn 116 năm, William Durant thành lập General Motors (GM) với mục tiêu trở thành tập đoàn xe lớn hàng đầu nước Mỹ. Để làm được điều này, họ “thâu tóm” hàng loạt công ty xe nhỏ lẻ mọc lên như nấm vào giai đoạn đầu thế kỷ trước, trong đó suýt bao gồm cả Ford.
Mục tiêu trên, sau cùng, có thể coi là đã đạt được khi General Motors hiện đang là một trong những tập đoàn xe lớn nhất toàn cầu và một trong 3 tập đoàn xe lớn nhất Bắc Mỹ.
Tuy vậy, William Durant lại không được may mắn như vậy khi qua đời với 2 bàn tay trắng cùng cảnh nợ nần và thất bại trong những năm cuối đời.
Lãnh đạo gốc Pháp đã vượt qua những khó khăn của tuổi trẻ để xây dựng nên đế chế xe ngựa hàng đầu nước Mỹ, trước khi chuyển tầm ngắm tới mảng ô tô – Ảnh: Alamy
William Durant sinh ra vào năm 1861 trong một gia đình gốc Pháp khá giả. Ông bỏ ngang việc học cấp 3 vào năm 17 tuổi sau khi cha ông bỏ nhà ra đi. William sau đó bán xì gà và gỗ dạo trước khi bắt tay với Josiah Dallas Dort để chế tạo khoang xe ngựa bán kiếm lời.
Tới năm 40 tuổi, ông trở thành triệu phú và là người sở hữu công ty sản xuất xe ngựa lớn nhất nước Mỹ. Đây cũng là thời điểm tham vọng của William Durant chuyển hướng sang dòng xe không cần ngựa kéo – ô tô.
Vào năm 1904, ông mua lại Buick và biến thương hiệu này từ đứng trước bờ vực phá sản thành cái tên hàng đầu nước Mỹ về doanh số, vượt mặt cả Ford và Cadillac thời đó… cộng lại.
GM là ý tưởng mà William Durant thừa hưởng từ JP Morgan, và sau đó nâng tầm lên thành một trong những tập đoàn xe hàng đầu thế giới – Ảnh: GM
JP Morgan (người sáng lập đế chế ngân hàng cùng tên sau này) khi đó nảy ra một ý tưởng là tụ họp các hãng xe hàng đầu nước Mỹ thành một khối, để trở thành thế lực lớn nhất thế giới ở mảng xe 4 bánh.
Ông mời 4 lãnh đạo hàng đầu làng xe Mỹ khi đó là Durant, Henry Ford (nhà sáng lập Ford), Ransom Olds (nhà sáng lập Oldsmobile) và Ben Briscoe (nhà sáng lập Maxwell-Briscoe) khi đó tới nói chuyện, nhưng cuối cùng không đạt được mục tiêu.
Dù vậy, ý tưởng của JP Morgan đã gây ấn tượng với William Durant. Ông đi tàu tới tận nhà Ransom Olds để thuyết phục đối tác sáp nhập và thành công. Vào ngày 16-9-1908, General Motors chính thức được thành lập. Tới năm 1909, GM suýt mua lại Ford với giá 8 triệu USD, nhưng cuối cùng bị ngân hàng từ chối khoản chi.
Tuy nhiên cũng trong giai đoạn đó, 22 thương hiệu khác đã đầu quân về với GM. Một số trong nhóm này vẫn tồn tại tới tận bây giờ, nổi bật nhất là Cadillac và GMC.
Sau ngày bị đẩy khỏi GM, William Durant và Louis Chevrolet thành lập Chevrolet – một trong những trụ cột sau này của… chính GM – Ảnh: Alamy
Tới năm 1910, doanh số xe thuộc GM bắt đầu đi xuống sau khi Ford tung ra át chủ bài Ford Model T. William Durant mất cả chức vụ và quyền lực trong GM – yếu tố thúc đẩy ông thành lập ra một thương hiệu khác là Chevrolet (cùng Louis Chevrolet – tay đua khi đó thuộc Buick) vào năm 1911. Tới 1916, Durant được đưa trở lại nắm quyền tại GM và Chevrolet cũng mặc nhiên theo ông gia nhập đại gia đình GM.
Tròn 10 năm sau ngày mất tất cả tại GM, William Durant mắc kiếp nạn lần 2. Vào thập niên 1920, giai đoạn hậu Thế chiến thứ nhất khiến kinh tế sụt giảm, cổ phiếu GM mất 25% giá trị và hơn 100.000 doanh nghiệp tại Mỹ phá sản.
Khi đó, Durant bí mật mua lại cổ phiếu công ty vì cảm thấy có lỗi với các cổ đông của mình vì “làm họ thất vọng dù họ đã đặt trọn niềm tin tưởng vào mình”.
Durant từng cố gắng trở lại làng xe với Durant Motors, nhưng không có vốn duy trì được nên thất bại – Ảnh: Maji97
Hành động này của William Durant khiến khối tài sản 90 triệu USD khi đó của ông bốc hơi chỉ sau 6 tháng. Ông được phía công ty hỗ trợ tài chính để hoàn thành nốt mục tiêu nhưng với một điều kiện: ông phải rời GM.
Lần thứ 2 William Durant bị đẩy ra đường bởi “đứa con cưng” của mình. Ông rời GM ở tuổi 59 với 2 bàn tay trắng.
Dù cố gắng xây dựng một thương hiệu xe mới (Durant Motors), William Durant không thành công được như những lần trước và tuyên bố phá sản vào năm 1937. Ông mở sàn bowling vào năm 1940 tại Buick với tiêu chí “bowling là môn thể thao phù hợp cho mọi gia đình”, nên không bán bia rượu mà thay vào đó có Horseshoe Inn – một trong những nhà hàng đồ ăn nhanh đầu tiên của nước Mỹ.
Dù qua đời trong khó khăn và cũng đưa ra không ít quyết định sai lầm, Durant vẫn được người đời sau công nhận là một trong những lãnh đạo hàng đầu lịch sử làng xe – Ảnh: Haiku Deck
Tuy vậy, lựa chọn của Durant sau cùng vẫn dẫn tới thất bại của ông. Việc không bán bia trong bối cảnh bowling vẫn là môn thể thao được coi là “thể thao cho nam giới” thời đó khiến Durant thất bại, kéo theo sự sụp đổ của cửa hàng đồ ăn.
William Durant qua đời vào năm 1942 tại New York sau một cơn đột quỵ trong cảnh 2 bàn tay trắng. Trước đó, mọi hóa đơn và chi phí sinh hoạt của Durant được những người bạn cũ của mình – gia đình Chrysler và CEO GM Alfred Sloan gánh vác.
