Xem điện thoại khi lái xe dễ gây tai nạn chết người – Ảnh chụp màn hình: Goodcar
Tại Mỹ, theo Cục Quản lý an toàn giao thông đường bộ quốc gia (NHTSA), hơn 400.000 ca chấn thương và hơn 3.000 ca tử vong mỗi năm có nguyên nhân từ va chạm do lái xe mất tập trung. Năm 2022 là 3.308 ca. Đây thực sự là một mối nguy hiểm nghiêm trọng trên đường.
Mất tập trung cả tay và tâm trí
Tâm lý học đã chứng minh bộ não con người không có khả năng xử lý song song, tức thực hiện hai việc cùng lúc, như máy vi tính. Khi ta làm việc này, chắc chắn ta sẽ không chú ý vào việc khác.
Do vậy, mọi hoạt động không liên quan đến lái xe mà tài xế thực hiện đều có khả năng gây mất tập trung và làm tăng nguy cơ xảy ra tai nạn. Bao gồm:
Mất tập trung thao tác, khi một hoặc cả hai tay rời khỏi vô lăng
Mất tập trung quan sát, khi mắt rời khỏi con đường
Mất tập trung âm thanh, khi nghe nhạc, sách nói hay podcast
Mất tập trung nhận thức, khi tâm trí nghĩ sang việc khác.
Một số hành vi gây mất tập trung khi lái xe dễ gặp là sử dụng điện thoại, nói chuyện với người ngồi trong xe, tìm kiếm đồ vật, ăn uống, tìm đường, nhìn vào biển quảng cáo, điều chỉnh âm thanh, radio…
Dĩ nhiên, khi mất tập trung về nhận thức, cả sự thao tác, quan sát và âm thanh đều bị ảnh hưởng theo.
Biển báo ở Mỹ: Dừng nhắn tin, dừng tai nạn, đừng nhắn tin khi lái xe – Ảnh: WJCT News
Vừa lái xe vừa nhắn tin điện thoại: Nguy hiểm chết người
Vừa lái xe vừa nhắn tin, ăn uống khiến người lái mất tập trung – Ảnh: GPS Insight
Ngày nay, sử dụng điện thoại di động để nhắn tin hoặc nói chuyện khi lái xe là hành vi gây mất tập trung phổ biến nhất, dù bị cấm theo pháp luật của nhiều quốc gia.
Nhắn tin trong khi lái xe là hành vi mất tập trung đáng báo động nhất về mức độ rủi ro, bởi có cả ba yếu tố thao tác, quan sát và nhận thức. Gửi hoặc đọc tin nhắn thường khiến người lái xe rời mắt khỏi đường trong khoảng 5 giây.
Ở tốc độ 45km/giờ, việc này không khác gì lái xe đi hết hơn một nửa sân vận động trong khi nhắm tịt mắt.
Theo Bộ Giao thông vận tải Mỹ, “nhắn tin khi lái xe gây ra nguy cơ tai nạn cao gấp 23 lần so với lái xe khi không mất tập trung”. Do vậy, trong nhiều năm qua, nước này đã triển khai nhiều giải pháp từ pháp luật, giáo dục, truyền thông đến quy định nội bộ công ty vận tải nhằm giảm thiểu và chấm dứt hành vi này.
Nói chuyện điện thoại khi lái xe ít yếu tố gây phân tâm hơn nhắn tin. Tuy nhiên, cuộc trò chuyện thường kéo dài hơn, từ đó tạo nên một sự phân tâm lớn nên cũng không kém rủi ro hơn.
Mặt khác, người ta thường nói chuyện điện thoại nhiều hơn là nhắn tin khi lái xe. Vì thế, thực tế là tại Mỹ số vụ va chạm liên quan đến nói chuyện điện thoại, chiếm 21%, nhiều hơn hẳn nhắn tin, chiếm 5%, theo ước tính của NSC.
NSC cũng đã tổng hợp hơn 30 nghiên cứu khoa học trên khắp thế giới về so sánh hiệu của tài xế sử dụng điện thoại cầm tay và điện thoại rảnh tay khi lái xe. Những nghiên cứu này được thực hiện bằng nhiều phương pháp khác nhau.
Kết quả cho thấy điện thoại rảnh tay cũng không đảm bảo được an toàn khi lái xe, vì vẫn không loại bỏ được mất tập trung nhận thức.
Làm gì để lái xe tập trung?
Để đảm bảo an toàn, cần phải loại bỏ mọi yếu tố gây phân tâm, nhiễu loạn và hình thành được thói quen lái xe tập trung.
Trước tiên, hãy thu xếp công việc, tập thói quen không dùng điện thoại khi lái xe, chẳng hạn như tắt hoặc chuyển sang chế độ máy bay, bởi đây là nguyên nhân mất tập trung lớn nhất.
Thứ hai, thực hiện mọi thao tác điều chỉnh trang thiết bị như gương chiếu hậu, âm thanh, hệ thống định vị, điều hòa… trước khi xuất phát.
Thứ ba, tránh những việc gây phân tâm khác như ăn uống, trò chuyện, âm thanh lớn, tìm kiếm đồ vật, giám sát trẻ em trên xe… Tuyệt đối không dùng tai nghe khi lái xe.
Thứ tư, tập trung sự chú ý vào con đường phía trước, cảnh giác với xe cộ và người đi bộ xung quanh.
Cuối cùng, phải đảm bảo một tâm trí thoải mái và một cơ thể khỏe mạnh. Tâm trí căng thẳng, lo lắng, phấn khích hay cơ thể mệt mỏi, thiếu ngủ đều chắc chắn khiến người lái xe mất tập trung hoặc không thể tập trung được trong suốt hành trình.
